Chain of Thought w sztucznej inteligencji – zrozumienie idei i mechanizmów działania

Koncepcja Chain of Thought (CoT), czyli „łańcucha myśli”, odnosi się do sposobu, w jaki duże modele językowe (LLM) – takie jak GPT, Gemini czy Claude – potrafią rozwiązywać problemy poprzez rozpisywanie swojego rozumowania krok po kroku. Nie jest to osobna technologia ani architektura sztucznej inteligencji, lecz technika, która pozwala modelom generować logiczną sekwencję rozumowania prowadzącą do odpowiedzi.

Termin Chain of Thought został po raz pierwszy wprowadzony w 2022 roku w pracy badawczej „Chain-of-Thought Prompting Elicits Reasoning in Large Language Models” autorstwa naukowców z Google Research i Stanford University. Wcześniejsze próby „symulowania ludzkiego myślenia” sięgają oczywiście lat 50. XX wieku, lecz dopiero współczesne modele językowe umożliwiły praktyczne zastosowanie tej idei w procesie uczenia maszynowego.

Jak działa Chain of Thought?

Mechanizm CoT polega na tym, że model – zamiast udzielać natychmiastowej odpowiedzi – tworzy sekwencję pośrednich kroków rozumowania (reasoning steps), które prowadzą go do końcowego wniosku. Można to porównać do sposobu, w jaki człowiek rozwiązuje złożony problem: najpierw analizuje dane, potem rozważa możliwe rozwiązania, a na końcu wyciąga wnioski.

Warto jednak podkreślić, że model językowy nie myśli w sensie ludzkim. Jego „rozumowanie” jest statystycznym procesem przewidywania kolejnych słów, opartym na wzorcach występujących w danych treningowych. CoT po prostu pozwala tym wzorcom przyjąć formę bardziej „logicznego” toku rozumowania. W ostatnich latach pojawiło się wiele rozwinięć tej metody, m.in.:

• Self-Consistency CoT (2023) – model generuje wiele łańcuchów rozumowania i wybiera najbardziej spójny z nich.
• Tree of Thought (2023) – zamiast jednej ścieżki, model eksploruje wiele możliwych dróg rozumowania, oceniając, która prowadzi do najlepszego wyniku.
• Graph of Thought (2024) – proces rozumowania jest reprezentowany jako sieć powiązanych myśli, a nie liniowy ciąg kroków.
• ReAct (Reason + Act) – łączy rozumowanie z wykonywaniem działań, np. wyszukiwaniem informacji czy wywoływaniem narzędzi.
• Reflexion / Self-Refine (2024–2025) – model ocenia i poprawia własne wcześniejsze rozumowanie.

Czy szukasz wykonawcy projektów IT ?

Sprawdź case studies

Wpływ Chain of Thought na rozwój sztucznej inteligencji

Wprowadzenie CoT znacząco poprawiło zdolność modeli językowych do interpretacji kontekstu i analizy złożonych problemów. Dzięki temu AI potrafi tworzyć bardziej trafne odpowiedzi, lepiej rozumieć zależności między danymi, a także generować argumentację przypominającą ludzką. Technika ta znalazła zastosowanie w wielu obszarach:

• w analizie danych – do interpretacji wyników i wyciągania wniosków z nieustrukturyzowanych informacji,
• w medycynie – wspomagając modele diagnostyczne, które muszą rozważać wiele czynników jednocześnie,
• w systemach edukacyjnych i asystentach nauki – które uczą użytkownika poprzez pokazywanie toku rozumowania,
• w programowaniu i planowaniu zadań, gdzie modele muszą generować wieloetapowe rozwiązania.

Ograniczenia i wyzwania

Mimo swoich zalet, Chain of Thought nie jest pozbawiony ograniczeń:

• Brak prawdziwego rozumienia – model nie posiada świadomości ani intencji; „rozumowanie” to czysta symulacja językowa.
• Hallucinated reasoning – CoT może tworzyć logicznie brzmiące, lecz błędne wnioski.
• Koszt obliczeniowy – generowanie wielu kroków rozumowania zwiększa liczbę tokenów, a więc koszt i czas obliczeń.
• Brak transparentności – większość nowoczesnych modeli (np. GPT-4, Claude 3) korzysta z tzw. ukrytego łańcucha myśli (hidden CoT), niewidocznego dla użytkownika, by zapobiec manipulowaniu wynikami.

Bezpieczeństwo, etyka i przyszłość CoT

Chain of Thought sam w sobie nie powoduje, że modele „myślą autonomicznie”, ale jego rozwój otwiera drzwi do bardziej samoregulujących się systemów. Wraz z postępem technik takich jak Tree of Thought czy Self-Refine, AI staje się coraz lepsze w ocenie własnych wniosków i ich poprawianiu.
To z kolei rodzi pytania o bezpieczeństwo, transparentność i odpowiedzialność za decyzje podejmowane przez systemy oparte na złożonym rozumowaniu.

W nadchodzących latach badacze skupią się na:

• poprawie wiarygodności procesów rozumowania (tzw. truthful reasoning),
• tworzeniu audytowalnych ścieżek myśli, które można zweryfikować,
• oraz na integracji CoT z systemami hybrydowymi łączącymi logikę symboliczną i uczenie neuronowe.